Nooit met lege handen lopen

Laatst was ik bij een vriendin die de opvoeding van haar zoon behoorlijk serieus neemt. Het kind is twaalf, en ik herinner me van toen ik die leeftijd had, dat ik me al behoorlijk volwassen voelde. Ik vond dat ik mijn ouders niet meer nodig had, en vooral dat ik het advíés van mijn ouders niet meer nodig had. Ze woonden dan wel in hetzelfde huis als waar ik in woonde, maar verder verlangde ik toch zo veel mogelijk mijn eigen leven te mogen leiden. 

Natuurlijk ergerde ik me gruwelijk aan mijn ouders. Aan wat ze zeiden, aan wat ze wilden, en aan alles wat ik van ze moest. Er waren een paar dingen die ik echt het allerergst vond. Als ik ergens geweest was, dan was het eerste wat mijn moeder altijd vroeg: 'Was het druk?' Het maakte niet uit waar ik geweest was: school, de stad, naar een handbalwedstrijd, altijd weer: 'Was het druk?'

Ik merk nu dat ik die vraag zelf soms ook stel en dan schaam ik me diep. 

Een ander ding waar ik een godsgruwelijke hekel aan had, was dat ik altijd klusjes opgedragen kreeg terwijl ik daar niet op zat te wachten. Ik móést altijd iets, en daar had ik zelden zin in. Als ik naar de keuken liep, was het altijd: 'O, neem dat kopje even mee en zet het op het aanrecht.' Als ik naar buiten liep: 'O, neem even die lege flessen mee want die moeten nog in de glasbak.' Het is het syndroom van 'nooit met lege handen lopen'. 

Ik zat met de vriendin in haar woonkamer, en haar zoontje meldde dat hij even ging voetballen. Hij zei het op nogal matte toon. Sowieso was de hele uitstraling van het kind wat mat, alsof hij nu de moed voor wat dan ook al helemaal had opgegeven. Maar goed, hij wilde in ieder geval nog gaan voetballen. 'Oh, neem even het oud papier mee, je komt toch langs de papierbak,' zei mijn vriendin. 

In één klap was ik zelf weer twaalf, en kreeg ik ook weer iets op mijn dak waar ik totaal geen behoefte aan had. 

Het kind stribbelde even tegen, maar verdween even later met bal en tas oud papier. Je leert het al vroeg: tegenstribbelen heeft geen zin. 

Maar leuk is anders. 

Resoneren

Via vrienden van vrienden of vriendschapssuggesties van facebook kwam ik terecht op de site van een vroegere ex-collega. Ik ken haar niet goed, had haar eigenlijk alleen maar zwanger meegemaakt. En dan echt zwanger zwanger. Was ze al niet de slankste, tijdens haar zwangerschappen benadrukte ze dat nog eens extra door een grote opvallend gekleurde band om haar steeds dikkere buik te knopen. Als een uitroepteken achter een zin waarvan allang duidelijk was dat die nadruk behoefde. Ik werkte maar kort met haar samen, want na die twee zwangerschappen bleek het toch best wel lastig om halve dagen een secretariaat te bemannen als je twee kinderen hebt. Daar had ze eerder niet bij stilgestaan. Dus twee verloven en veel ziekmeldingen later was ze vertrokken.

Afijn, die collega kwam ik dus via de fb-vriendschapssuggesties weer op het spoor. Ik klikte op haar profiel en zag een sprookjesachtig roestkleurig stenen landschap met een waterval met kristalhelder water. Nieuwsgierig scrolde ik over haar profiel. Familieopstellingen, bezielde midwinterweekenden, het plaatje vulde zich langzaam in. Het ongeduld kwam snel op. 

Wat is het toch dat ervoor zorgt dat dit soort profielen -- ik zie ze vaak voorbijkomen -- me irriteren? Is het iets aan mezelf wat ik niet wil onderkennen? Ben ik in denial? Het is zelfs zo dat het me er soms boos over maakt. 

Het was enige tijd geleden dat ik reageerde op een post van een vroegere klasgenoot die ook een spirituele weg ingeslagen is. Regelmatig post ze filmpjes en links die aantonen hoe slecht de medische wetenschap is voor de mens, hoe je met behulp van alternatieve therapieën kanker kan genezen, en hoe heilzaam meditatie is. Dat laatste geloof ik zeker. In de context van zo'n spirituele mallemolen wordt zoiets dan helaas meegetrokken in de warboel van het 'de-mens-is-totaal-afgedwaald-van-zijn-of-haar-mens-zijn'-verhaal. Onlangs postte ze iets over orgaandonatie -- dat niemand er stil bij staat dat een lichaam soms nog helemaal niet dood is als het dood lijkt. Het was een promotiefilmpje tegen orgaandonatie dat niets te maken had met journalistiek. Op mijn opmerking dat dit wel een filmpje uit de jaren vijftig leek vol aannames waar je vraagtekens bij kunt zetten, reageerde klasgenoot met: 'Uiteindelijk gaat het erom je eigen waarheid te leren kennen.' Waar een spirituele vriendin nog aan toevoegde: 'Louise, het gaat niet  om de uiterlijke boodschap in de zin dat een boodschap oud is etc. en al meningen over een bepaalde journalistiek. Het gaat erom of de boodschap resoneert in jou zijn of zijn.' Ik denk dat ze 'jouw zijn' bedoelde, maar dat terzijde. Ze besloot haar boodschap met 'Punt'. Ofwel 'Discussie gesloten'. 

We hebben ondertussen veel ervaringen met eigen waarheden en alternatieve feiten. Ook resoneert de hele Nederlandse bevolking zich suf. Er hoeft maar een snaartje beroerd te worden, en iedereen is in het geweer: 'Ja, maar hullie,'  'Nee, maar zullie,' enzovoort. Dat resoneren, dat loopt nog eens verkeerd af. 

Maar wat uiteindelijk het meest mijn irritatie opwekt is denk ik die 'Punt'. Want 'punt' is een totaal eenzijdig argument, als je het al een argument kunt noemen. En zo'n argument resoneert niet. Bij mij. 

Ingesleurd

Het was zaterdag en ik liep over straat. Ik dacht aan de zwangerschapsvervanging die ik had afgeslagen. Of preciezer -- ik dacht aan de zwangere. Het was haar tweede kind. Deze tweede was niet gepland en hoewel het kind uiteraard met blijdschap onthaald zou worden, een biologisch gegeven dat meestal wel opgaat, zag ik de drukte en de stress die een klein kind en een steeds dikkere buik veroorzaakten bij de bezitter ervan.
Zoals gezegd was het zaterdag, en ik liep op straat in de soort-van zaterdagse routine die ik heb. Ineens realiseerde ik me dat ook mijn leven zich in een vrij onwrikbare sleur had geperst en eigenlijk was dat ook de aanleiding dat ik over de zwangere zat na te denken: de sleur van het leven.
Ik rilde bij het idee dat ik een kind van twee had en op het punt stond te bevallen van het volgende kind. Zit je daar ineens met twee kinderen, je dagen worden geregeerd door wat kinderen willen en ondernemen en kinderen hebben niet een heel grote fantasie wat betreft dagbesteding, die gehoorzamen gewoon aan de basale wetten van eten drinken poepen piesen en vermaakt worden. Daarin variëren kinderlevens niet zo erg. De sleur die dat met zich mee zou brengen...
Ik zwenkte naar mijn eigen leven. En ineens daagde het me dat ikzelf evenzeer in de greep ben van sleur. Zat ik daar ineens, zonder twee kinderen. Weer mijn zaterdagse rondje van kaas kopen en even bij de boekwinkel binnenlopen. Wat is nou eigenlijk een grotere sleur? Wat is het verschil? Waarom deed het idee van twee kinderen me huiveren, maar draaide ik elke zaterdag, en soms ook andere dagen, een soort van vast rondje, ook een sleur eigenlijk.

Het bleef nog lang naijlen: zit je daar zonder die twee kinderen, je eigen leven te leiden dat zich toch altijd binnen de banen van een bepaalde sleur voortbeweegt. Je staat op, je werkt, je kookt, je doet boodschappen, maakt je huis schoon. Alleen heb je geen kinderen om de schuld van de sleur op te schuiven.

Ik besloot geen kaas te kopen die zaterdag, in een poging de sleur te doorbreken.

Fast Moving Targets

Er waren drie gasten bij het internetprogramma Top Names. Ze werden geïnterviewd door het enthousiaste duo dat elke dinsdagavond mensen aan de tand voelt die aan de weg timmeren op het gebied van technologie, nieuwe media en internet, live gestreamed en meteen te bekijken via internet.

De eerste gast was kunstenaar (hij sprak over zijn werk als ‘mijn art’), en werkte vroeger als applausmanager. Een groot deel van het gesprek ging over dat managen van applaus (dat hij voor Endemol had gedaan, vroeger, toen hij dus nog geen kunstenaar was). Wat bleek: hij kon het nog steeds. Waarvan hij acte gaf. Het gesprek verliep in hoog tempo, mede misschien vanwege het feit dat het niet de eerste keer was dat hij gast was. De interviewers waren fan van hem, zo zeiden ze.

Wat duidelijk werd in het op dubbele snelheid (zo leek het) gevoerde gesprek was dat hij dus kunstenaar was, pardon, dat hij art maakte, en dat hij altijd al een gadgetjongen was geweest, en nu dus heel erg geïnteresseerd was in het integreren van tech in kunst. Er was ook nog iets met ‘werelden bij elkaar brengen’, de niet-techies (zoals zijn vader,   ‘die houdt wel een beetje zijn website bij, maar verder…’ Een duidelijk geval van niet-techie, zo'n 60+ man die zijn eigen website bijhoudt) en de techno’s , die wilde hij middels het incorporeren van kunst in zijn ‘art’ met elkaar in contact brengen. Hij had daarvoor een project gestart , waarna hij een lang verhaal hield over het ontstaan van de naam dat te maken had met het jaar 2015 en 2016 – 15 en 16 was samen 31 en vandaar project 31 als ik het goed heb – en dat hij heel veel geld nodig had. En dat hij ook bezig was met andere projecten, iets met Las Vegas ( ‘Wat goed dat je daar binnenkomt!’ interviewer;  ‘nou ja, ik heb een vriend, en die heeft ervoor gezorgd dat ik een pitch mag doen,’ aldus de maker van ‘art’). Heel veel geld. En daar had hij dan constructies voor.

Allemaal te gek en te waus maar geen idee wat deze jongen nou eigenlijk maakt.

Nadat hij zijn eigen applaus gemanaged had (ging hem goed af) was de beurt aan een dame die zich bezighoudt  met innovatie. Een soort Fiona Hering (toevallig was ook deze dame afkomstig van De Telegraaf). Groot, korte rok/jurk – figure-hugging zoals de Engelsen zo mooi kunnen zeggen en waarvoor ik zo gauw geen ander woord kan vinden, rode laarzen, glimpanty en blond haar dat geregeld weggeveegd werd omdat het voor haar ogen viel. Er werd niet uitgelegd wat innovatie is, wat zij eronder verstaat, maar ze ging meteen los over de voorsprong die mensen die in de media werken (waar zij tenslotte ook uit afkomstig was) hebben op het corporate bedrijfsleven. Wel tien jaar geloof ik. Afijn, in alle workshops en adviezen en weet ik niet wat ze verder allemaal doet op het (voor ons nog steeds schimmige gebied van) innovatie, maakte ze behoorlijk wat mee.  ‘Is het nou leuk?’ O jazeker is het leuk! Bij die groepen mannen in pak, die ze altijd maar weer aanpakte in innovatie- en andere workshops, zag je soms zelfs emotie tijdens de sessies! Ja ha, mensen, emotie! Oh, en had ze trouwens al gezegd dat ze geen relatie had? (Themaatje denk ik).  In ieder geval gebeurde het altijd maar weer dat mensen die ze ging adviseren op haar eerste vraag al een verkeerd antwoord gaven: ‘Waarom wil je innoveren?’ Altijd weer een verkeerd antwoord! Ze zeiden nooit dat ze het wilden doen omdat het een intrinsieke behoefte was, omdat daar ginder iets was waar ze naartoe wilden. ‘En dat is het enige goede antwoord!’ Nu was ik toch ernstig in de war. Stel, ik vraag iemand waarom hij wil innoveren, en hij WIL eigenlijk niet innoveren, maar hij geeft een sociaal gewenst antwoord en zegt: ‘Nou, ik ben toch wel zo ontzettend benieuwd wat de mogelijkheden zijn voor mijn bedrijf met dat nieuwe huppeldepups, en waar het ons brengt en er zijn zoveel mogelijkheden die enz enz’, dan lijkt me dat in zijn geval een fout antwoord. Want dat wil hij helemaal niet! Maar voor deze innovatiemevrouw zou het dus een GOED antwoord zijn.

Verder ging het nog over de nieuwe wereld, waarin we allemaal flexwerken, nergens meer hoeven te zijn, nergens meer aan gebonden hoeven zijn, ‘zo heb ik bijvoorbeeld ook geen relatie’, en ze was zelf aan het uitzoeken hoe vrij en ongebonden ze precies kon zijn.

En toen kwam de klapper van de avond. De heer Ruud Hendriks die volgens mij eigenlijk zijn hele leven niet meer hoeft te werken, want hij heeft geld zat, bij elkaar gesprokkeld met allerlei projecten waar hij veel aan verdiend en verloren heeft, maar omdat hij waarschijnlijk goed weet hoe hij zijn geld moet beheren, heeft hij nog steeds money galore, en dat geeft hem de ruimte om lekker met innovatie en nieuwe technologie bezig te zijn. Als coach voor startups (‘we waren een paar jaar geleden met z’n drieën, nu hebben we 340 man personeel in 10 verschillende landen, daar komen er elk jaar wel een paar bij’). Groot denken, dat zit hem in het bloed. Om meteen een lans te breken voor dat benauwde gemiespel over toplonen in Nederland. Als zo’n topman van een bank nou 6 ton verdient, dan doe je daar toch niet moeilijk over. Kinderachtig gedoe. Nee, in Amerika, daar weten ze hoe het moet. Een investeerder smijt daar gewoon met 25 miljoen voor een startup, maakt niet uit waar die zich mee bezighoudt, en dan wordt er meteen een topper aangenomen voor 1 miljoen per jaar. En dat is goed, en geheel terecht. (Het waarom werd verder niet uitgelegd, zo evident was het.) Nu was het wel net dit ene exorbitante startup verhaal  dat iets inhoudelijks in zich droeg: de start up hield zich namelijk bezig met een bepaalde app waarmee mensen langer in hun eigen huis konden blijven wonen. Wellicht financieel gunstiger voor het zorgbudget van overheden. En voor zo’n financieel beheersinstrument wordt dan dus iemand ingehuurd voor 1 miljoen dollar.

Daarnaast kwamen nog aan de orde zijn house-hobby (hij draaide regelmatig als dj, waarbij hij mensen meenam op een reis), en tussen neus en lippen door meldde hij nog dat zijn bedrijf wellicht wat duurder was dan andere bedrijven, maar dat ze wel de besten waren. 

Na het gesprek kwam daar nog de applausmanager, aka ‘de man die art maakt’, en toen mochten we drinken en met elkaar praten want het was de laatste uitzending voor de zomer.

Na de zomer weer verder. Ik kan niet wachten. 

Eenzijdig herkend

In de stad kom ik haar heel vaak tegen. Ze woonde zo'n  vijfentwintig jaar geleden tegenover me, ik woon inmiddels alweer een tijd ergens anders. Volgens mij weet zij niet dat wij ooit buren waren. Ik kon vanaf mijn kamer aan de straat, driehoog, haar woonkamer in kijken, en dat deed ik ook regelmatig. Dan kon ik haar zien; een spichtige oudere (toen al) dame, knaloranje hennahaar, een bril. Ze deed iets met muziek denk ik, ik zag haar wel eens (met leerlingen?) en een dwarsfluit, aanwijzingen gevend, staand bij een muziekstandaard.
Eerst zag ik haar alleen in haar huis. Toen begon ik haar ook op andere plekken in de stad te zien. In een winkel, op straat, in een café, bij een concert. Er begon zich een patroon te ontwikkelen.
De winkels waar ik haar tegenkwam waren steevast van de alternatieve soort, met onbespoten groente en granen en zuurdesembrood. De cafés waar ik haar tegenkwam waren geen bruine kroegen, maar grandcafés of op een of andere manier een beetje kunstzinnig verantwoord (met klassieke muziek en zo).
Alleen in de plekken op straat ik haar tegenkwam was geen patroon te herkennen

Het is nu dus al bijna dertig jaar gaande en net zag ik haar weer. Geen steek veranderd, nog steeds de iets oudere dame met knaloranje hennahaar, nu verstopt in de capuchon van een geel regenjack, stond ze te wachten voor een café (weer van de kunstzinnige soort). Het regende een beetje, ze had ook een gele regenbroek aan, en ondanks dat alles herkende ik haar.
Ik denk dat ze niet weet wie ik ben -- dat is niet gek, want ik weet ook niet wie zij is. Maar ik denk dat ze me ook niet herkent, dat ze zou schrikken als ik tegen haar zou zeggen: 'Woont u nog in die straat?' Want ik zou een vreemde zijn die haar niks zegt, het zou lijken alsof ik haar schaduw.
Dus ik houd mijn mond, anoniem blijf ik haar zien.

Maar waarom herken ik haar wel en zij mij niet?

Verdoofd

Een bezoek aan de tandarts is niet eng. Ik was er vanochtend. Het was zeker pijnlijk, er was een stuk kies en vulling weg, maar eng...?
'Wil je verdoving?' vroeg de tandarts.
Ik heb een hekel aan pijn maar ik heb ook een hekel aan verdoving. Dus wat we meestal doen is dat we beginnen, of eigenlijk begint mijn tandarts natuurlijk vooral, en dan kijken we gaandeweg of ik het volhoud.
Het was een diep gat. Een paar keer zat ze precies op een zenuw te boren, een gevoel alsof er een zilverpapiertje tussen mijn tanden op en neer schoof. Ik voelde dat ik mijn schouder spande, en concentreerde me op een poging om die schouder zich weer te laten ontspannen. Weer een paar seconden verder merkte ik dat mijn schouder zich weer in een kramp had gewrongen, waarna... enz.
'Even testen,' zei ze. Of het schoon was. Niet helemaal ('geniepig', zei ze toen. Precies het goeie woord) dus er moest doorgeboord. Ik concentreerde me, bleef me afvragen waarop het moment zou aanbreken dat ik het niet meer zou houden, en toen was ze ineens klaar. Met boren althans.
De rest was een makkie.
Bewonderend keek ze me aan toen de vulling erin zat. 'Goh, dat je dat volhoudt.' Ze had vlak bij de zenuw gezeten.
'Zie je zo'n zenuw eigenlijk zitten?' vroeg ik.
Ik stelde me een wit draadje voor dat uit de wortel slingerde, de verbinding tussen boor en hersenen, de veroorzaker van pijn.
Nee, ze zag het niet. 'Maar wel bij een wortelkanaalbehandeling.' Dan stak zo'n zenuw inderdaad als een soort wit draadje uit, uit het wortelkanaal.
Met die gedachte, met dat beeld, had ik meer moeite dan met de pijn die ik tijdens het boren te verduren had gekregen.

Terug op de fiets dacht ik: zou ik in staat zijn een amputatie zonder verdoving te doorstaan? Het boren in een kies kan ik aan. Maar bv een teen die eraf gaat, zou ik dat aankunnen? Zou ik me zodanig kunnen concentreren, me ondertussen voorhoudend dat het allemaal maar tijdelijk was, dat zo'n teen er onverdoofd af zou kunnen worden gesneden?
Toen ik het beeld voor me zag dacht ik: nee. Die pijn, dat zou nog wel lukken, maar dat beeld. Zonder verdoving van de verbeelding zou dat een onmogelijkheid zijn.

Ongepast

Ongepast, het woord kwam voorbij en het raakte me vol. Dat ik iets had gedaan wat 'ongepast' was. Ik schrok me rot. Het klinkt nog veel ernstiger dan een overtreding, een diefstal, of iets anders fouts. Ongepast heeft de connotatie dat je niet begrijpt dat je iets fout hebt gedaan. Je snapt niet 'hoe het werkt'! Je hebt geen gevoel voor omgangsvormen. Meestal weet je het wel als je iets fout hebt gedaan, maar dit keer dus kennelijk niet. En dat word je ernstig aangerekend, met de opmerking 'ongepast'.
Na een etmaal malen begon langzaam het besef te dagen dat het misschien wel wat arrogant was van die andere persoon om iets tot 'ongepast' te bombarderen. Dat het te maken heeft met normen, misschien wel in haar voordeel aangewend, dat zij niet degene is die bepaalt of iets wat ik doe al dan niet ongepast is.
Het hielp alleen niet.

Toen bedacht ik me dat ik haar zou uitleggen dat het onterecht was, haar veroordeling, en haar kraakhelder zou uitleggen waarom.

Ook dat hielp niet. Ze zou het niet begrijpen.

Toen dacht ik: misschien moet ik gewoon accepteren dat ik soms ongepaste dingen doe. Misschien moet ik er lol in krijgen, misschien moet ik het zien als een uiting van excentriciteit, onafhankelijkheid en creativiteit. 'Ik houd me lekker niet aan burgerlijke moralen, jouw ongepastheid is niet de mijne! Je kan de boom in met je ongepast!'

Dat hielp een beetje.
Maar ik blijf een hekel aan haar houden.